Neden caz dinlemiyoruz biliyor musunuz?
Çünkü Yıldız Tilbe caz yapmıyor. Benim şahsi düşüncem bu. 🙂 Belki de ülkemizde popüler kültüre daha kurban olmadığı içindir. Ya da caz’da twerk yapmadığımız için mi, yoksa bir survivor yarışması olmadığı için mi? Size daha fazla sorular yöneltebilirim sevgili okurlarım. Eminim ki hayal gücünüz çok geniştir. Şimdi sizinle biraz da cazın tarihine ufak bir yolculuğa çıkalım.
Caz Afrika-Amerika ve Batı müziği tekniklerinin harmanlanmasıdır. Çoklu ritim ve atışmalarla olur. Atışma dediysek de bizdeki aşıklar atışması değil tabii. Ciddi bir müzik olduğu kadar enfes bir doğaçlamadır ki birkaç müzik türünün bir araya gelmesiyle ortaya çıkmıştır.
Caz için her ne kadar Amerika’da doğdu dense de aslında kökeni Afrika’dır. Daha önce okuduğum bir kaynakta ‘‘Caz ilk olarak Afrika’dan getirilen kölelerin Amerika’nın güneyindeki pamuk tarlalarında ve demir yollarında çalışırken söyledikleri şarkılardan doğdu’’ Bu şarkılar genellikle kötü koşullarda çalışmak ve yaşamak zorunda kalan kölelerin duygularını dile getirirken bir yandan da onlara belirli çalışma temposu sağlıyordu. Belki de caz Amerika’ya yapılan bir ağıttır…
Caz Caz Caz..
Caz aslında bir solo işidir. Bir şarkıyı herhangi bir sanatçıdan dinlediğiniz zaman emin olabilirsiniz ki çok farklı şeyler hissedebilirsiniz. Dediğim gibi solo işi olduğu için herkes kendi rengini, yorumunu ve baharatını katıp çıkıyor. Herkesten farklı harmanlanmış şekilde aynı şarkının farklı farklı versiyonlarını dinleyebiliyorsunuz. Yanlış anlamayın sevgili okurlarım ülkemizdeki Türk sanat musikisi şarkılarının rock çevrilmesi gibi değil kendi çizgisinde farklı tınılar ve renklerden bahsediyorum.
Caz hakkında araştırma yaparken yine elinin hamuruyla bir işe el atıp da zirvelere çıkaran bir kadınla tanıştım, çoğu caz sever onu Lady Day ve caz’ın büyülü sesi olarak biliyor. Asıl adı ise Billie Holiday olan sanatçının hayatını okudukça caz’ın gerçekten ağıt olduğuna inanmaya başladım. Billie Holiday gezgin bir müzisyen babanın kızıdır. Bazı insanlar vardır ismi ile tezat bir hayat yaşarlar ya, Billie Holiday ne yazık ki soyadı ile tezat bir hayat yaşamış. 11 yaşında tecavüze uğrayınca Holiday bir Katolik okuluna yatılı öğrenime verildi. 14 yaşındayken bir kez daha tecavüze uğradı. 16 yaşındayken hayat kadını oldu, 18 yaşına gelince çalıştığı klüplerde şarkı söylemeye başladı. İşte spot ışıkları ona o sıra gülmeye başladı. John Hammond tarafından keşfedildi.
Blues türünü kendisine yaşam tarzı edinen Holiday mesleğinde kısa sürede başarı elde etti ve caz tarihinin en önemli sanatçılarından biri oldu. Bestelerinden mi sesinden mi yoksa hayatından mı bilmiyorum ama birçok caz sanatçısına ilham kaynağı oldu. Summertime gibi bazı yorumları klasikler arasına girdi. Dinlemenizi şiddetle tavsiye ediyorum.
Caz dünyasına girdikçe caz dinlemediğim günlere üzüldüm. Trajedi dolu patates olmuş bir sürü hayatın sesini dinledim. Gerçekten neden caz dinlemiyoruz? Ya da dinliyoruz da bunun caz olduğunu mu bilmiyoruz?
Bence artık caz virüs gibi yayılmalı…
Bu arada ülkemizin en iyi caz yapan kadınlarından birinin Jehan Babur olduğunu biliyor muydunuz? Bence bu yazıdan sonra Jehan Barbur’la caz dinlemeye başlayabilirsiniz.
Türkiye’de aslında çeşitli caz müziği ile ilgili aktiviteler yapılıyor. Ne kadar neden caz dinlemiyoruz desek de caz dinleyen bir kitleye sahibiz. Ülkemiz birçok caz grubu ve sanatçılarını ağırlıyor ve kimisi de aramızda yaşıyor, size bunlardan birinin Bülent Ortaçgil ve Birsen Tezer olduğunu söylesem inanır mısınız? İnanın ciddi bir müzik yapıyoruz burada. Dünya çapındaki caz sanatçıları hakkında size bilgi vermeyi isterim ama ilkin ülkemizdeki güzide caz sanatçılarımızdan bahsetmek istiyorum. Siz de şimdi naçizane yazımı okurken Jehan Babur’un Aşk Bitti şarkısını açın öyle devam edin okumaya…
Jehan Barbur’dan çok bahsettik öyleyse bu güzel kadınla devam edelim. Jehan İstiklal Barbur (d. 12 Nisan 1980; Beyrut, Lübnan), Hristiyan Arap asıllı Türk şarkıcı -şarkı yazarıdır. 2002’de profesyonel müzik hayatına başlamak için Ankara’dan İstanbul’a taşınan sanatçı, ilk olarak farklı gruplarda pop, caz türünden repertuvarlarla vokalist olarak yer aldı. Ailesi İskenderun ‘da yaşayan Jehan Barbur, annesinin Beyrut’taki tıbbi koşulların daha elverişli olduğu yönündeki düşüncesi sebebiyle bu şehirde dünyaya geldi. Doğumundan hemen sonra tüm çocukluğunun geçeceği İskenderun’a dönen Barbur, Ankara’daki üniversite eğitimine dek İskenderun’da ikamet etti.
Çocukluğundan beri müziğe karşı ilgisi vardı. Fakat babasının konservatuvara izin vermemesinden dolayı Bilkent Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Amerikan Kültürü ve Edebiyatı bölümüne burslu olarak yerleşti. Üniversite yıllarında amatör olarak tiyatro ve müzik ile ilgilendi. 2002 yılında mezun oldu. Babası her ne kadar konservatuvar okumasına mâni olsa da Barbur inandı ve bize kadife sesini duyurmaya başardı. Acaba bu postmodern zamanın ninnilerinin sahibi olabilir mi? Bu değerli müzisyenimizin sesinin girdabına ne zaman girsem duvardan duvara değil de pamuklara çarpıyorum, nasıl oluyor da içinde bulunduğum girdap birden pamuk hissî uyandırıyor. Caz da böyle başlamadı mı pamuk tarlasında?
Daha da sayarsak Birsen Tezer, Elif Çağlar, Jülide Özçelik, Sibel Köse, Fatima Spar, Ayten Alpman, Şenay Lambaoğlu olarak sıralayabiliriz umudum çoğalmasıyla her biri eşsiz seslere sahip, benim de dinlemekten zevk aldığım Türk jazz vokaller.
Eminim ki şu an jazz dinlemek için çırpınıyorsunuz, biliyorum, size güzel bir liste yaptım, keyifli dinlemeler. : )
AYTEN ALPMAN – SEN BENİM ŞARKILARIMSIN VE ALL OF ME
BİRSEN TEZER – HADİ GEL YANIMA
LOUİS ARMSTRONG – SUMMERTİME
BÜLENT ORTAÇGİL – DENİZE DOĞRU
GARY B.B. COLEMAN – THE SKY İS CRYİN
MİGHTY SAM MCCLAİN – DON’T WORRY ABOUT ME
SİBEL KÖSE – ŞARKICININ ŞARKISI
