5 yıl Önce

İlk Türk Kadın Heykeltıraş: Sabiha Bengütaş

Türkiye’nin ilk kadın heykeltıraşı olan Sabiha Hanım, çok sayıda değerli ve tanınmış kişinin heykel ve büstlerini yaptı. Bu kişiler arasında Atatürk, İsmet İnönü, Abdülhak Hâmid, Ahmet Hâşim, Nâmık İsmail, Bedia Muvahhit ve Ali Fuat Paşa da vardır.

Sabiha Bengütaş Kimdir?

Sabiha Hanım 1904’te İstanbul da doğdu. Babası Ziya Bey’in Şam’da görevlendirilmesi üzerine ailesiyle birlikte oraya gitti. Yıllarca orada öğrenim gördükten sonra İstanbul’a dönen Sabiha Hanım ailesiyle birlikte Büyükada’ya yerleşti. Küçük yaştan beri güzel sanatlara tutkusu vardı. Küçük yaşlarda keşfedilen yeteneğini geliştirmek için, henüz liseyi bitirmeden, 1920’de Sanayi-i Nefise Mektebi’nin Resim Şubesi’ne girdi.

Bu sırada kendi kendine, antik bir büstü kopya etti. Eseri gören Hocası İhsan Bey, bunu Sabiha Hanım’ın yaptığına inanamadı. Gerçeği öğrenince “Sen, evin temelini yapmadan çatıya çıkmışsın” diyerek takdirlerini bildirdi ve ona gereken cesareti verdi. Bir yıl öğrenim gördükten sonra bölüm değiştirerek, Heykel Şubesi’ne 3 erkek öğrenci arasına ilk kız öğrenci olarak katıldı.

Sabiha Hanım heykeltıraşlık yeteneği ve işine olan bağlılığı ile bütün gücüyle çalışarak bu mesleğin sırlarını öğrendi. Gerek Türkiye’de gerekse yurt dışında ilk Türk kadın heykeltıraşı olarak tanındı.

Sabiha Hanım Sanayi-i Nefise mensupları arasında açılan sınavda birinci olarak yurt dışına gitme hakkını da kazandı. Roma Güzel Sanatlar Akademisi’nde Prof. Luppi atölyesinde ihtisas yaptı. İtalya’da yaptığı çalışmalar ile mesleğinde olgunlaştı. Daha sonra Taksim meydanında bulunan Atatürk abidesini yapan ünlü İtalyan heykeltıraşı Canonica’nın asistanlığını yapan Sabiha Hanım, onunla birlikte İtalya’ya giderek 18 ay atölyesinde çalıştı.

Sabiha Hanım 1933’te yeniden Avrupa’ya gitti. O sıralarda Abdülhak Hâmid’in torunu diplomat, Şakir Emin Bengütaş ile evlenmişti. Bir diplomat eşi olarak değişik ülkelerde bulunan Sabiha Bengütaş, yabancı ülkelerde de meslek çalışmalarını sürdürdü. Sabiha Bengütaş çok sayıda eseri olan, birçok sergiye katılan bir sanatçıydı.

Saltanatın son yıllarında başlayan ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında gelenekleşen Galatasaray sergilerine, 1925’te ilk kez katılan kadınlar arasındaydı.

31 Temmuz 1925 günü açılan sergide Sabiha Hanım’ın üç eseri bulunuyordu. Bunlardan biri Ahmet Haşim’in büstüydü. Sabiha Hanım’la birlikte bu sergiye, ikinci kadın heykeltıraşımız Melek Ahmet Hanım da bir eseriyle katılmıştı. 1926’daki sergide Sabiha Hanım’ın üç eseri büyük takdir topladı. Bunlar: Hakkı Şinasi Paşa, Prof. Dr. Âkil Muhtar ve Ressam Hikmet Bey’lerin büstleriydi.

Atatürk ve İnönü için açılan heykel yarışmasında birinci oldu. Heykeltıraşımız, bu heykellerin eskizlerini Türkiye’de hazırladı, Roma’ya giderek orada tamamladı. Atatürk’ün büyük, üniformalı heykeli dünyanın en değerli mermerleri olan Carra mermerindendir ve günümüzde Çankaya Köşkü’nün bahçesinde bulunmaktadır. İnönü’nün heykeli ise Garp Cephesi Kumandanı giysisiyle, Mudanya Mütarekesi dönemini sembolize etmektedir ve Mudanya’dadır.

Sabiha Bengütaş çalışmalarını ilerlemiş yaşında da sürdürdü. Eşi Büyükelçi Şakir Bengütaş emekli olduktan sonra Ankara’ya yerleştiler. Bahçelievler’de mutluluk içerisinde yaşadılar. Eşinin ölümünden sonra Sabiha Hanım, resim ve büstler yaparak avunmaya çalıştı. 2 Ekim 1992 günü vefat ederken huzurlu ve uzun süren sanat hayatı noktalanıyordu.