Oscar Wilde ve Aforizmalar

(Tutku dışında ciddiye alınacak bir şey yoktur)

Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde, 16 Ekim 1854 Dublin doğumlu dönemin en önemli isimlerinden birisidir. Wilde: Oyun yazarı, romancı, kısa öykücü ve şairdir. Viktorya döneminin en önemli oyun yazarı olmayı başarmıştır. İğneleyici üslubuyla ve ustaca gözlemlerini toplumsal olarak yansıtmasıyla tanınmıştır. Onun eserleri her dilde çevrilirken, bazı eserleri Türkçe’ye çevrilmemiştir.

Oscar Wilde’nin edebi kişiliği kadar özel hayatı ve sıra dışı görüşleriyle de ilgi çeken isim olmuştur. Dünya Edebiyatı Nobel Ödülüne layık görülmüştür.

“Reading Hapishanesi Baladı” şiirinin Oscar Wilde’ye ait olduğunu çoğu kişi bilmese de aslında herkesin bildiği dizelerdir;

Reading kentinin hapishanesinde
Yüz karası bir utanç çukuru var,
Zavallı bir adam yatıyor orada;
Alevin dişleri kemirmiş onu,
Kavurucu bir örtüye sarmışlar
Adı bile yazmıyor mezarında

Kıyamet gününe kadar bırakın
Huzur içinde yatsın uyusun
Anlamı yok aptalca ağlamanın
İç geçirmenin matem tutmanın
Öldü, çünkü ölmesi gerekliydi
Sevdiğini öldüren bu adamın

Kulak verin sözlerime iyice
Herkes öldürebilir sevdiğini
Kimi bir bakışıyla yapar bunu
Kimileri dalkavukça sözlerle;
Korkaklar öpücük ile öldürür
Yürekliler kılıç darbeleriyle

Oscar Wilde’nin oyunları, şiirleri ve mektupları;

Oscar Wilde’nin edebi kişiliği ve eserlerine kısa bir göz attık. Şimdi ise Dorian Gray’in Portresi, İdeal Bir Koca, Lady Windermere’in Yelpazesi, Dürüst Olmanın Önemi, Önemsiz Bir Kadın, Gençler İçin Deyişler ve Felsefeler, Oscariana, Yalanın Yozlaşması, Sosyalizm ve İnsan Ruhu metinlerinden derlediğim aforizmalara bakalım;

I. Dorian Gray’in Portresi

Vicdan ve korkaklık aslında aynı şeydir. Vicdan ticari ismidir şirketin, o kadar.

Kendi hayatının seyircisi olmak hayatın ıstırabından kaçmaktır.

İnsan sevdaya kapıldığında, işe kendini kandırmakla başlar, sonra başkalarını kandırmakla bitirir işi. Dünyanın aşk diye bildiği budur.

İnsan ne zaman bir etki yaratsa bir de düşman edinir kendine. Sevilen biri olmak için sıradan olmak gerekir.

Sığ üzüntüler ve sığ aşklar yaşamaya devam eder. Büyük aşklar ve üzüntüler ise kendi çoklukları altında yok olurlar.

II. İdeal Bir Koca

Beklenmedik olanı beklemek tam anlamıyla modern bir zekanın göstergesidir.

Kendini sevmek ömür boyu sürecek bir aşkın başlangıcıdır.

İnsanı baştan çıkaracak öyle korkunç günahlar var ki şu hayatta, boyun eğmek için gücün: Gücün ve yüreğin olmalı. İnsanın tüm hayatını riske atması, ister zevk ister güç uğruna olsun, zayıflık göstergesi değildir. Bilakis korkunç ve müthiş bir yüreklilik göstergesidir bu.

Gençlik gösterişten ibaret değildir. Gençlik sanatın ta kendisidir.

Elinde oyunu kazandıracak kartlar varsa güzel bir oyun çıkarmalısın.

III. Lady Windermere’in Yelpazesi

Bu devirde anlaşılır olmak açığa çıkmak demektir.

Hepimiz bir çukurda debeleniyoruz ama bazılarımız yıldızlara bakıyor.

Şu hayattan dersimizi ancak ihtiyacımız kalmadığında çıkarmamız ne acı.

Hepimizin önünde aynı dünya var. İyilik ve kötülük, günahkarlık ve masumiyet, el ele yürüyorlar bu dünyada. Güvenli bir yaşam sürmek için gözlerini hayatın yarısına kapamak, çukur ve uçurumlarla dolu bir yerde korkmadan ilerleyebilmek için kendini kör etmeye benzer.

Tehlikeli şeylerdir idealler. Hakikat insanı yaralar ama yine de daha iyidir.

IV. Ciddi Olmanın Önemi

Hafıza, asla gerçekleşmemiş ve gerçekleşmesi mümkün olmayan şeyleri kaybeden bir güncedir.

Güzel müzik çalındığında insanların dinlemeyeceği tutar, kötü müzik çalındığındaysa konuşmayacakları.

Bütün kadınlar annelerine benzer sonunda: Bu onların trajedisidir. Hiçbir erkekse benzemez: Bu da onların trajedisidir.

İnsan, hayatında eğlence istiyorsa bazı konularda ciddi olmalıdır.

İyiler için mutlu son, kötüler içinse mutsuz. Roman bu demektir işte.

V. Önemsiz Bir Kadın

Dünya iki sınıfa ayrılmıştır: İnanılmaza inananlar ve olasılıksıza inananlar.

Hayat eşsiz anlardan oluşma, mauvais quart d’heure dür. (Fr. Rahatsız edici kısa deneyimler.)

Zekiler asla dinlemezler, aptallar ise hiç konuşmazlar.

Ruh yaşlı doğar ama gençleşir: Hayatın komedisidir bu. Beden ise genç doğar ve yaşlanır: Hayatın trajedisi de budur.

Basit keyifler hayatın karmaşasına karşı son sığınağımızdır.

VI. Gençler İçin Deyişler ve Felsefeler

Kötülük, iyi insanlar tarafından diğerlerinin merak uyandıran cazibelerini açıklamak üzere icat edilmiş bir söylencedir.

Birisi gerçeği söylüyorsa, er ya da geç o gerçeğin gün yüzüne çıkacağını bildiği içindir.

Ancak sığ insanlar bilir kendilerini.

Birden fazla kişinin inandığı gerçek, gerçek olmaktan çıkar.

Hırs, başarısızlığın son sığınağıdır.

VII. Oscariana

Gençlik çağına dönebilmek için o dönemki hataları tekrarlamak lazımdır.

Çoğu insan hayatının düzyazısına büyük yatırımlar yaptığı için iflas eder. İnsanın şiir uğruna kendini mahvetmesi bir onurdur.

Haz, tabiat ananın bizi sınama yolu; Onayladığına dair işaretidir. Mutluyken hep iyiyiz biz: Ama iyi olduğumuzda hep mutlu değilizdir.

Hayattaki en berbat şeydir can sıkıntısı. Affı olmayan tek günahtır o.

VIII. Yalanın Yozlaşması

Edebiyat, hayatın gidişatını önceden kestirir hep. Hayatı taklit etmez, amacına uygun olarak şekillendirir.

İyi bir toplumda yaşayan insanların ilgi çekici tarafı, taktıkları maskelerdir: Maskelerin altında yatan gerçek değil.

Bizi ilgilendirmeyen şeyler güzeldir sadece.

Yalancının amacı cezbetmek, memnun etmek ve zevk vermektir. Medeni bir toplumun biricik temelidir o.

Sanatın asıl amacı, yalan söylemek: Gerçekte olmayan güzel şeyleri anlatmaktır.

IX. Sosyalizm ve İnsan Ruhu

Kendisiyle ilgili düşünceleri olmayan insan hiç düşünmüyor demektir.

İnsanın gerçek kusursuzluğu sahip olduklarında değil, kim olduğunda gizlidir.

Yaşamak, şu hayatta en nadir rastlanan şey. Çoğu insan yalnızca var, o kadar.

Arkadaşının acı çekmesine herkes üzülür. Ama arkadaşının başarısına sevinmek hakikaten ince bir ruh sahibi olmayı gerektirir.

Çoğunluk, hayatını abartılı ve hastalıklı bir diğerkamlık ie ziyan ediyor.